sreda, 29. avgust 2007

I tâlips o i talibân / Talibi ali Talibani

O cjali lis robis di lontan fûr dal barcon sloven (tant che Eliseu tal „Prime di Sere” di Sgorlon), a son chei, furlans, cun ferbince a pro de lenghe furlane, altris ancje lôr furlans si batin cuintri e a àn pôre dai „estremiscj” che a vuelin fâ obligatori l’insegnament dal furlan,
di che altre bande a son ancje chei che a doprin la peraule „talebans” (cence la Toyota).
Ce che al rivuarde l'ûs de peraule „taleban”, a mi mi pâr plui corete la variant „talibân”,
talibân al diven de peraule arabe /t'a:liba:n/
componude di:
ط = t' (t emfatic)
ا = a:
ل = l
ب = b
ا = a:
ن = n
e e vûl dî „students”, ancje jo o jeri student o par arap un tâlib.

O proponarès, viodût che la peraule si dopre vulintîr, tant che variant uficiâl:
masc. sg.: „il tâlip”
masc. plurâl: „i talibân” (la variant etimologjiche) o „i tâlips”
tant che par polac: pl. talibowie < talib + -owie cul plurâl polac –owie
opûr par rus: pl. Талибы (=taliby) < Талиб (=talib) + ы (=y) plurâl
I talians a doprin „i Talebani” il furlan „talebans” fat sù sul stamp talian mi pâr che al sedi un talianisim.
I slovens a doprin „Talibi” e „Talibani”, la version corete e je cence dubi „Talibi”, ma la int e dopre „Talibani”.
Il gno dizionari furlan-sloven no publicât (al moment al conten 38 mil lemis), ancje
il leme:
taliban [tali'ban] adj talibanski; leât cun “Al Qaida”, al smire di fâ sù un stât islamic sul stamp ~. (Pa 03/4);
~ m taliban m

ma cussì nol va ben, forsit miôr:

tâlip ['ta:lip], -be adj talibanski;
~ m (pl talibân/tâlips) 1. taliban m 2. FIG skrajnež m, ekstremist m.
talibân [tali'ban] → pl od tâlip.
talibân, talibanic, talibanisim, talibanistic e.v.i.
p.e. il talibanisim dai talibân o dai tâlips...

Ce pensaiso?





Gledam stvari skozi slovensko okno (kot Eliseu v Sgorlonovem furlanskem romanu „Prime di Sere”), so Furlani, ki bijejo boj v dobro furlanščine, drugi, tudi oni Furlani, so proti in se bojijo skrajnežev, ki se zavzemajo, da bi furlanščina postala obvezni učni jezik, so pa še drugi, ki uporabljajo v tej zvezi besedo „Talibani” (tisti brez Toyote)

Glede rabe furlanske besede „taleban”, se mi zdi boljša oblika furl. „talibân”,
talibân je iz arab. /t'a:liba:n/
sestavljena iz:
ط = t' (emfatični t)
ا = a:
ل = l
ب = b
ا = a:
ن = n
pomeni pa „študentje” (po domač „študentarija”), tudi jaz sem bil študent torej tâlib.

Predlagam za furlanski pravopis:
moška edn.: „il tâlip” ’Talib’
m. mn.: „i talibân” ’Talibani’ (etimološka varianta) ali „i tâlips”
kot pri Poljakih: pl. talibowie < talib + -owie s poljsko množino –owie
ali po rusko: pl. Талибы (=taliby) < Талиб (=talib) + ы (=y) mn.
Italijani imajo „i Talebani”, furlansko „talebans” posnema italijansko besedo.
Slovenci imamo „Talibi” in „Talibani”, pravilnejša je nedvomno „Talibi”, ampak narod im raje „Talibani”.
Moj neobjavljeni furlansko-slovenski slovar (v tem trenutku 38 tisoč lem) vsebuje tudi:
taliban [tali'ban] adj talibanski; leât cun “Al Qaida”, al smire di fâ sù un stât islamic sul stamp ~. (Pa 03/4);
~ m taliban m

to ne bo v redu, mogoče bolje:

tâlip ['ta:lip], -be adj talibanski;
~ m (pl talibân/tâlips) taliban m
talibân [tali'ban] → pl od tâlip.
talibân, talibanic, talibanisim, talibanistic e.v.i.

Kaj mislite?

2 komentarja:

triku pravi ...

Cualchi an indaûr (prime dai 11 di Setembar dal 2001) o vevi intervistât in radio une des feminis de resistence afghane (RAWA) e po o vevi vût ocasion di publicâ, par furlan, la trascrizion di chê interviste e altris articui su la situazion in Afghanistan.
Jo o ai simpri doprât il tiermin "taliban" (pl: talibans), o pensi che e sedi la soluzion miôr. La ultime che tu proponis e je plui juste di un pont di viste etimologjic, ma plui dificile di doprâ. In ogni câs, no la forme "talebans".
Mandi.

Janez Erat pravi ...

grazie pal to intervent, in ogni câs no la forme „talebans”,
si scugne rispietâ l'ûs, ancje se a voltis ae lenghiscj no ur plâs
tal gnô dizionari o ai doprât
SG taliban
PL talibans
ma salacor
tant che (seconde) forme alternative:
SG tâlip
PL tâlips?
ancje tal sloven si doprin dôs formis